Veiligheid is belangrijk, maar wel in samenhang met andere waarden
Op donderdag 4 april bood Maartje Schermer namens het CEG, het signalement ‘Veilige zorg, goede zorg?’ aan Ronnie van Diemen (inspecteur-generaal IGJ) aan. De belangrijkste boodschap van het signalement: veiligheid kan niet als geïsoleerde waarde worden beschouwd. In de complexe context van zorg staat veiligheid nooit alleen. Veiligheid moet worden gezien in samenhang met andere waarden.
Regulering gericht op veiligheid, tilt de waarde vaak uit de context, waardoor het te exclusieve aandacht krijg. Het maken van afwegingen krijgt hierdoor soms weinig ruimte, alsmede het leren van fouten die toch gemaakt worden. Instrumenten om veiligheid te reguleren schieten soms hun doel voorbij, omdat ze weinig ruimte laten om afwegingen te maken en te leren van fouten.
Ronnie van Diemen reageerde enthousiast op het signalement en onderschreef de inhoud ervan. De verschuiving die het CEG graag ziet, van reguleren, naar afwegen en leren, is volgens Van Diemen al begonnen. Maar er is nog veel werk te doen. Dat het signalement hier aandacht voor vraagt is dan ook zeer belangrijk.
Ook tijdens de paneldiscussie die volgde, met Ronnie van Diemen, Cordula Wagner (directeur NIVEL en hoogleraar Patientveiligheid), Annette Stekelenburg (Ministerie van Leven), Marc Josten (hoofdredacteur Omroep Human en Jeannette Pols (vice-voorzitter CEG-commissie), bleek dat de ruimte voor zorgprofessionals om afwegingen te maken, zeer gewenst is.
De focus ligt nog te vaak op het vermijden van fouten – ook met het oog op aansprakelijkheid – terwijl deze zou moeten liggen op het met elkaar leren. Het morele actorschap moet weer meer bij de zorgprofessionals liggen.
Er werd gepleit voor het inbouwen van rust, en niet direct op een incident te reageren met een nieuwe veiligheidsmaatregel. Bestuurders, media en politici hebben hierin een verantwoordelijkheid. De vraag ‘wie moet er aftreden?’ na een incident is dan ook de verkeerde vraag, omdat de context volledig buiten beschouwing blijft.
Veiligheid is zeer belangrijk, maar moet wel in samenhang met andere waarde worden beschouwd.